De Europese wet over kunstmatige intelligentie (AI) – de AI Act – is sinds 2024 van kracht en treedt vanaf 2026 volledig in werking. Toch blijkt uit onderzoek van de Kamer van Koophandel (KVK) dat Nederlandse ondernemers grotendeels onvoorbereid zijn: de helft kent de wet niet, slechts 7% is goed op de hoogte en maar een paar procent heeft daadwerkelijk maatregelen genomen.
Vooral middelgrote mkb-bedrijven (10+ medewerkers) beseffen dat de AI Act gevolgen zal hebben: 44% verwacht impact, tegenover 22% bij kleinere mkb’ers. Toch neemt ook in deze groep vrijwel niemand al maatregelen. In totaal is slechts 2–3% actief bezig met voorbereidingen. Ruim de helft van alle ondernemers zegt geen plannen te hebben.
Kloof tussen gebruik en kennis
Ondernemers ontdekken AI wél in de praktijk. Drie op de tien gebruiken inmiddels toepassingen als ChatGPT of Microsoft Copilot. In de zakelijke dienstverlening loopt dit op tot 46%. Een kwart verwacht dat generatieve AI belangrijk wordt voor hun bedrijf. Bij middelgrote bedrijven is dat zelfs de helft. Ondernemers die de AI Act kennen, zien vaker het strategische belang van AI.
Veel onzekerheid en vragen
Naast het lage kennisniveau speelt er vooral veel twijfel. Vier op de tien ondernemers weten niet of de AI Act gevolgen voor hen heeft. Veel ondernemers vragen zich af of de regels überhaupt van toepassing zijn op hun bedrijf. Vooral zzp’ers noemen dat zij niet weten waar te beginnen.
Wat de AI Act vraagt
De AI Act deelt toepassingen in vier risiconiveaus: minimaal, beperkt, hoog en onaanvaardbaar. Hoe hoger het risico, hoe strenger de eisen. Bij hoog-risico toepassingen (zoals in zorg, onderwijs, financiën of veiligheid) gelden strikte regels rond transparantie, datakwaliteit, documentatie en menselijk toezicht.
Ook gebruikers – dus niet alleen ontwikkelaars – zijn verantwoordelijk voor correct gebruik. Zij moeten nagaan of een toepassing onder de wet valt, afspraken maken met leveranciers, transparant zijn naar klanten (bijvoorbeeld dat een chatbot geen mens is) en medewerkers trainen. Vanaf 2025 gelden onderdelen gefaseerd, vanaf 2026 volledig.
Gebruik van ChatGPT of Copilot
Voor zzp’ers en mkb’ers die generatieve AI inzetten geldt meestal een beperkt risico. Dat betekent lichte verplichtingen, vooral rond transparantie. Toch blijft de ondernemer eindverantwoordelijk en kan de toezichthouder ingrijpen bij verkeerd of onveilig gebruik.
Risico, ook voor kleine bedrijven
Robert Bakker, adviseur bij KVK: “Steeds meer ondernemers gebruiken AI-tools, vaak zonder goed te weten wat de mogelijkheden en beperkingen zijn. Resultaten kunnen verouderd, onjuist of zelfs discriminerend zijn. Dat ondernemers de AI Act nog nauwelijks kennen, verbaast me niet, maar het brengt wel risico’s met zich mee – ook voor kleine bedrijven. Onveilig gebruik kan leiden tot juridische problemen, boetes of reputatieschade. KVK informeert en adviseert ondernemers hierover.” Tijdens de KVK Ondernemersdagen op 14 en 15 november wordt in inspiratiesessies dieper op het onderwerp ingegaan.
Over het onderzoek
De cijfers komen uit de KVK Omnibus-editie juni 2025. Hiervoor vulden 651 ondernemers – zowel zzp’ers als mkb’ers – een online vragenlijst in over diverse onderwerpen.
